Τέρμα η παπαγαλία των καταλήξεων των γερμανικών επιθέτων! Μια ιστορία για να τις κατανοήσετε επιτέλους
Αναφορικά με τα Γερμανικά, τι σας προκαλεί τον μεγαλύτερο πονοκέφαλο;
Αν η απάντησή σας είναι «οι καταλήξεις των επιθέτων», συγχαρητήρια, σίγουρα δεν είστε ο μόνος. Αυτές οι καταλήξεις που αλλάζουν σαν εφιάλτης, ανάλογα με το γένος, τον αριθμό και την πτώση του ουσιαστικού, είναι κυριολεκτικά ο «πρώτος μεγάλος σκόπελος» που αποθαρρύνει τους αρχάριους.
Όλοι το έχουμε βιώσει: κοιτάζοντας έναν πολύπλοκο πίνακα κλίσεων, ξύνοντας το κεφάλι μας και παπαγαλίζοντας, μόνο για να κάνουμε λάθος στην πρώτη πρόταση που λέμε.
Τι θα λέγατε όμως αν σας έλεγα ότι οι κλίσεις των γερμανικών επιθέτων στην πραγματικότητα δεν χρειάζονται καθόλου παπαγαλία; Πίσω από αυτές κρύβεται ένα πολύ έξυπνο, ακόμα και κομψό, «επαγγελματικό σύστημα».
Σήμερα, με μια απλή ιστορία, θα σας ξεκαθαρίσουμε πλήρως αυτή τη λογική.
Ένας υπάλληλος που «καταλαβαίνει το αφεντικό του»
Φανταστείτε ότι κάθε ονοματική φράση στα Γερμανικά είναι μια μικρή ομάδα με σαφή καταμερισμό εργασίας.
- Άρθρο (der, ein...) = Αφεντικό
- Επίθετο (gut, schön...) = Υπάλληλος
- Ουσιαστικό (Mann, Buch...) = Έργο/Πρότζεκτ
Σε αυτή την ομάδα, η κύρια δουλειά του υπαλλήλου (επιθέτου) είναι μία: να εντοπίζει ελλείψεις και να τις συμπληρώνει.
Η κύρια ευθύνη του αφεντικού (του άρθρου) είναι να διευκρινίσει τις βασικές πληροφορίες για το έργο (το ουσιαστικό) – δηλαδή το «γένος» του (αρσενικό/ουδέτερο/θηλυκό) και την «πτώση» του (ο ρόλος του στην πρόταση).
Και το επίθετο, ως πολύ «συνετός» υπάλληλος, κοιτάζει πρώτα σε ποιο βαθμό έχει κάνει τη δουλειά του το αφεντικό, και μετά αποφασίζει τι πρέπει να κάνει το ίδιο.
Κατανοώντας αυτή την προϋπόθεση, ας δούμε τρεις κοινές «επαγγελματικές καταστάσεις».
Σενάριο ένα: Το αφεντικό είναι εξαιρετικά ικανό (Αδύναμη κλίση)
Όταν στην ομάδα εμφανίζονται οριστικά άρθρα όπως το der, die, das, είναι σαν να έρχεται ένα εξαιρετικά ικανό αφεντικό με σαφείς οδηγίες.
Δείτε:
- der Mann: Το αφεντικό σας λέει ξεκάθαρα ότι το έργο είναι «αρσενικό, ονομαστική».
- die Frau: Το αφεντικό σας λέει ξεκάθαρα ότι το έργο είναι «θηλυκό, ονομαστική».
- das Buch: Το αφεντικό σας λέει ξεκάθαρα ότι το έργο είναι «ουδέτερο, ονομαστική».
Το αφεντικό έχει παραδώσει όλες τις βασικές πληροφορίες με σαφήνεια. Τι χρειάζεται να κάνει ο υπάλληλος (το επίθετο);
Τίποτα! Αρκεί να προσθέσει συμβολικά ένα -e ή -en, ως ένδειξη ότι «το έλαβε υπόψη, έγινε κατανοητό», και η δουλειά του έχει τελειώσει.
Der gut_e_ Mann liest. (Ο καλός άντρας διαβάζει.)
Ich sehe den gut_en_ Mann. (Βλέπω τον καλό άντρα.)
Βασικός κανόνας: Όταν το αφεντικό είναι ισχυρό, εγώ είμαι αδύναμος. Όταν το αφεντικό δίνει όλες τις πληροφορίες, ο υπάλληλος χρησιμοποιεί την πιο απλή κατάληξη. Αυτή είναι η λεγόμενη «αδύναμη κλίση». Δεν είναι απλό;
Σενάριο δύο: Το αφεντικό δεν ήρθε σήμερα (Ισχυρή κλίση)
Μερικές φορές, δεν υπάρχει καθόλου αφεντικό (άρθρο) στην ομάδα. Για παράδειγμα, όταν αναφέρεστε σε γενικά πράγματα:
Guter Wein ist teuer. (Το καλό κρασί είναι ακριβό.)
Ich trinke kaltes Wasser. (Πίνω κρύο νερό.)
Το αφεντικό απουσιάζει, κανείς δεν παρέχει πληροφορίες για το «γένος» και την «πτώση» του έργου. Τι γίνεται τότε;
Σε αυτή την περίπτωση, ο υπάλληλος (το επίθετο) πρέπει να αναλάβει την ευθύνη! Όχι μόνο πρέπει να περιγράψει το έργο, αλλά πρέπει επίσης να εμφανίσει με σαφήνεια όλες τις βασικές πληροφορίες (γένος και πτώση) που δεν παρείχε το αφεντικό.
Έτσι θα παρατηρήσετε ότι σε αυτή την περίπτωση «απουσίας αφεντικού», οι καταλήξεις του υπαλλήλου (του επιθέτου) μοιάζουν σχεδόν ίδιες με εκείνες του «εξαιρετικά ικανού αφεντικού» (του οριστικού άρθρου)!
- der → guter Wein (αρσενικό ονομαστική)
- das → kaltes Wasser (ουδέτερο αιτιατική)
- dem → mit gutem Wein (αρσενικό δοτική)
Βασικός κανόνας: Όταν το αφεντικό λείπει, εγώ είμαι το αφεντικό. Χωρίς άρθρο, το επίθετο πρέπει να χρησιμοποιήσει την ισχυρότερη κατάληξη για να συμπληρώσει όλες τις πληροφορίες. Αυτή είναι η «ισχυρή κλίση».
Σενάριο τρία: Το αφεντικό είναι ασαφές (Μικτή κλίση)
Έρχεται η πιο ενδιαφέρουσα περίπτωση. Όταν στην ομάδα εμφανίζονται αόριστα άρθρα όπως το ein, eine, είναι σαν να έρχεται ένα αφεντικό που μιλάει αόριστα, λέγοντας τα μισά πράγματα.
Για παράδειγμα, το αφεντικό λέει:
Ein Mann... (Ένας άντρας...)
Ein Buch... (Ένα βιβλίο...)
Το πρόβλημα είναι: κοιτάζοντας μόνο το ein, δεν μπορείτε να είστε 100% σίγουροι αν πρόκειται για αρσενικό στην ονομαστική (der Mann) ή για ουδέτερο στην ονομαστική/αιτιατική (das Buch). Οι πληροφορίες είναι ελλιπείς!
Σε αυτή την περίπτωση, ο «συνετός» υπάλληλος (το επίθετο) πρέπει να «σώσει την κατάσταση».
Θα συμπληρώσει με ακρίβεια τις πληροφορίες εκεί που το αφεντικό ήταν ασαφές.
Ein gut_er_ Mann... (Το ein του αφεντικού είναι ασαφές, ο υπάλληλος το συμπληρώνει με -er για αρσενικό)
Ein gut_es_ Buch... (Το ein του αφεντικού είναι ασαφές, ο υπάλληλος το συμπληρώνει με -es για ουδέτερο)
Αλλά σε άλλες περιπτώσεις όπου οι πληροφορίες είναι σαφείς, όπως στην δοτική einem Mann, η κατάληξη -em του αφεντικού έχει δώσει επαρκείς πληροφορίες, και ο υπάλληλος μπορεί πάλι να «πάει χαλαρά»:
mit einem gut_en_ Mann... (Το einem του αφεντικού είναι πολύ σαφές, ο υπάλληλος χρησιμοποιεί απλά το -en)
Βασικός κανόνας: Ό,τι δεν διευκρινίζει το αφεντικό, το συμπληρώνω εγώ. Αυτή είναι η ουσία της «μικτής κλίσης» – παρεμβαίνει μόνο όταν είναι απαραίτητο, συμπληρώνοντας τις πληροφορίες που λείπουν από το αόριστο άρθρο.