Сіздің француз тіліңіз неге әрдайым «біртүрлі» естіледі? Басты себебі – бұл көрінбейтін қабырға
Сізде де осындай күдік болған ба: әр француз сөзінің айтылуын сан рет қайталап үйренгеніңізге қарамастан, сөйлем құрап сөйлей бастағанда, дыбысы әрдайым «кедір-бұдыр» естіледі, француз тіліндегілердей еркін де табиғи емес пе?
Уайымдамаңыз, бұл француз тілін үйренушілердің бәрі кездестіретін кедергі деуге болады. Мәселе жеке сөздерде емес, сөздер арасындағы сол «көрінбейтін» байланыс ережелерінде жатыр.
Француз тілінде сөйлеуді Париж көшелерінде серуендеумен салыстырып көріңіз. Кейбір есіктер айқара ашық, сіз оларға еш қиындықсыз бір қадаммен кіре аласыз, аяқ ізіңіз үзілмей, әдемі болып шығады. Ал кейбір есіктердің алдында сіз көрінбейтін «ауа қабырғасы» тұрады, сіз алдымен тоқтап, содан кейін ғана келесі қадамды жасауыңыз керек.
Француз тілінде бұл «ауа қабырғасы» атақты «H» әрпі болып табылады.
Әрдайым үнсіз, бірақ барлық жерде бар «H» әрпі
Біз білетіндей, француз тіліндегі «H» әрпі айтылмайды. Бірақ таңқаларлығы, ол үнсіз болса да, екі түрлі рөл атқарады:
- Үнсіз «H» (h muet) – айқара ашық есік
- Ысқырма «H» (h aspiré) – көрінбейтін қабырға
Бұл екі «H» француз тіліндегі өте маңызды айтылу құбылысын – байланыстыруды (Liaison) – анықтайды. Байланыстыру дегеніміз – алдыңғы сөз дауыссыз дыбыспен аяқталып, келесі сөз дауысты дыбыспен басталғанда, оларды біріктіріп оқу, сөйлеу ағынын тегіс ету.
Ал «H» әрпінің осы екі формасы байланыстырудың орын алу-алмауындағы басты шешім қабылдаушы фактор болып табылады.
Қабырғадан өту vs. Тура соғылу
Бұл «қабырғаның» бар екенін сезіну үшін екі қарапайым мысалға тоқталайық:
Жағдай 1: Айқара ашық есік (үнсіз H)
hôtel (қонақүй) сөзіндегі «h» үнсіз «H» болып табылады. Ол айқара ашық есік сияқты, бар болса да, қозғалысқа мүлдем кедергі жасамайды.
Сондықтан, біз les hôtels (бұл қонақүйлер) деп айтқымыз келгенде, les сөзінің соңындағы дауыссыз «s» әрпі hôtel сөзінің басындағы дауысты «o» әрпімен табиғи түрде қосылып, les-z-hôtels болып оқылады. Бір сөз сияқты естіледі, өте еркін.
Жағдай 2: Көрінбейтін қабырға (ысқырма H)
héros (батыр) сөзіндегі «h» ысқырма «H» болып табылады. Ол көрінбейтін қабырға сияқты, сіз оны көрмейсіз, бірақ ол нақты сол жерде тұр.
Сондықтан, біз les héros (бұл батырлар) деп айтқымыз келгенде, les сөзінің соңындағы «s» әрпі бұл қабырғадан өте алмайды, байланыстыру орын алмайды. Сіз les сөзін анық айтып, аздап кідіріп, содан кейін héros деп оқуыңыз керек. Егер сіз қате байланыстырып les-z-héros деп оқысаңыз, ол les zéros (бұл нөлдер) сияқты естіледі – бұл өте ыңғайсыз болар еді!
Бұл «қабырғаны» қалай ажыратуға болады?
Осыған дейін оқығанда, сіз: «Егер оны көріп те, естіп те болмаса, қай сөз айқара ашық есік, қайсысы көрінбейтін қабырға екенін қалай білемін?» деп сұрауыңыз мүмкін.
Жауабы өте қарапайым, әрі «логикаға сыймайды» деуге болады: Төте жол жоқ, бәрі де жаттығуға байланысты.
Бұл қала тұрғындары сияқты, оларға картаның қажеті жоқ, қай көшенің тұйық, қай жолдың төте екенін сезіммен біледі. Француз тілі үшін бұл «сезім» – тілдік интуиция.
Сіз жалықтыратын этимологиялық ережелерді жаттап алудың қажеті жоқ (мысалы, қай сөз латын тілінен, қайсысы герман тілінен келгені сияқты). Сіздің істеуіңіз керек нәрсе – өзіңізді нақты контекстке батыру, тыңдау, сезіну және еліктеу.
Көп тыңдап, көп сөйлеген сайын, миыңыз француз сөздері үшін автоматты түрде «карта» құрады. Келесі жолы un hamburger (бір гамбургер) сөзін кездестіргенде, қате байланыстырмай, табиғи түрде аздап кідіресіз.
Қорықпаңыз, нақты адамдармен сөйлесіп көріңіз
«Бірақ менің айналамда француз достарым жоқ, қалай жаттығамын?»
Дәл осы жерде технология бізге көмектесе алады. Сөздікке қарап уайымдағаннан гөрі, тікелей «тәжірибелік жаттығуға» кіріскен жөн. Елестетіп көріңізші, егер сізге ешқандай қысымсыз француздармен сөйлесуге мүмкіндік беретін, тілдік кедергілерді бұзуға көмектесетін құрал болса ше?
Дәл осы Intent чат қолданбасының бастапқы мақсаты. Ол қуатты AI аударма функциясымен жабдықталған, бұл сізге ана тіліңізде сенімді түрде әңгіме бастауға, сонымен қатар шынайы француз сөз тіркестерін көруге мүмкіндік береді.
Intent арқылы сіз француз тілін ана тілінде сөйлейтіндермен оңай байланыса аласыз. Олардың бұл «көрінбейтін қабырғалармен» қалай табиғи түрде жұмыс істейтінін бақылаңыз, сонда тілдік интуицияның қолжетпес емес екенін түсінесіз. Сіз енді ережелер лабиринтінде сүрініп жүрген оқушы емес, нақты тіл әлемін зерттеп жүрген саяхатшысыз.
Сіз нақты диалогтар арқылы l'homme (ер адам) сөзінің еркін байланысын және le | hibou (үкі) сөзінің анық кідірісін өз құлағыңызбен естігенде, бұл ережелер жаттауды қажет ететін білім нүктелері емес, сіздің тілдік қабілетіңіздің бір бөлігіне айналады.
Ендеше, сол көрінбейтін қабырғаға алаңдамаңыз. Оны француз тілінің осы әдемі тіліне тән кішкентай «ерекшелік» деп қабылдаңыз. Оны түсінгенде, сіз француз тіліңізді шынайырақ, әрі әдемірек етіп айтудың құпиясын меңгересіз.
Тілдік кедергілерді асып өтіп, нақты сөйлесу саяхатыңызды бастауға дайынсыз ба?
Көбірек ақпарат алу үшін ресми сайтқа кіріңіз: https://intent.app/