Еркін сөйлеудің құпиясы: Сізге сөздік қор емес, "орта" жетіспейді
Көбімізді мынадай сұрақ мазалаған шығар:
Оншақты жыл ағылшын тілін үйреніп, сөздік кітаптарының бірнешеуін тоздырып, грамматикалық ережелерді судай білсек те, неге сөйлеген кезде аузымыздан шыққан ағылшын тілі құрғақ, эмоциясыз аудармашы машина сияқты болып естіледі? Біз америкалық сериалдарды түсінеміз, мақалаларды оқи аламыз, бірақ ана тілінде сөйлейтіндер сияқты табиғи, шынайы акцент пен тіл сезіміне ие бола алмаймыз.
Мәселе неден?
Бүгін мен бір тың пікірмен бөліскім келеді: Сіздің ана тілінде сөйлейтіндер сияқты естілмеуіңіз, мүмкін сіздің қаншалықты тырысқаныңызға байланысты емес, керісінше сіздің ешқашан олардың "клубына" шынайы түрде "кірмегеніңізде".
Қарапайым салыстыру: "Жаңа қызметкерден" "ысылған маманға" дейін
Өзіңізді жаңа компанияға жұмысқа алғашқы күні барғаныңызды елестетіңіз.
Өзіңізді қалай ұстайсыз? Көбінесе сақ болып, сыпайы әрі ресми сөйлеп, қателік жібермеуге тырысып, барлық ережелерді қатаң сақтайсыз. Бұл кезде сіз "орындаушы"сыз, "білікті қызметкер" рөлін ойнап тұрсыз.
Ал бірнеше айдан кейін ше? Сіз әріптестеріңізбен араласып, бірге түскі ас ішіп, әзілдесіп, тіпті өздеріңіз ғана түсінетін "жаргон" сөздер мен "мемдер" пайда болады. Кездесулерде өзіңізді еркін ұстап, ойыңызды тікелей жеткізесіз, сөйлеу мәнеріңіз, тіпті киім стиліңіз де сол "ортаға" бейімделе бастайды.
Сіз енді рөл ойнамайсыз, сіз бұл ұжымның толыққанды мүшесіне айналдыңыз.
Тіл үйрену де дәл солай. Акцент пен тіл сезімі, мәнінде, тұлғалық идентификация болып табылады. Ол – сіздің белгілі бір мәдени ортаға жататыныңызды дәлелдейтін "мүшелік билеті". Жүрегіңіздің түкпірінде өзіңізді "бөтен адам" сезінген кезде, миыңыз бейсаналы түрде "қорғаныс режимін" іске қосады – күйзеліс, қатаңдық, дұрыс-бұрысқа шамадан тыс назар аудару. Бұл "психологиялық сүзгі" сіздің барлық табиғи сөйлеуіңізді сүзіп тастап, сізді бөтен адам сияқты етіп көрсетеді.
Сондықтан, ауызекі тіліңізді түбегейлі өзгертіп, жаңа деңгейге көтергіңіз келсе, ең бастысы – қиналып "үйрену" емес, керісінше, ортаға тереңірек "араласу".
Бірінші қадам: Өзіңіз қосылғыңыз келетін "клубты" таңдаңыз
Әлемде ағылшын тілінің әртүрлі акценттері бар: Нью-Йорктіктердің іскерлігі, Лондон акцентінің әсемдігі, Калифорнияның еркіндігі... Сіз қайсысына ең көп ұмтыласыз?
"Ағылшын тілін үйренуді" енді ешқандай ерекшелігі жоқ міндет деп санамаңыз. Сіз шынымен таңданатын және ұмтылатын "мәдени тайпаны" табуыңыз керек. Бұл қандай да бір музыкалық топты жақсы көргендіктен бе, әлде белгілі бір америкалық сериалға тәнті болғандықтан ба, әлде белгілі бір қоғам қайраткерін құрметтегендіктен бе?
Үйрену процесін "жұлдызды қуу" процесіне айналдырыңыз. Сіз шын жүректен олардың бір мүшесі болғыңыз келгенде, олардың акцентін, интонациясын және сөз қолданысын имитациялау енді жалықтыратын жаттығу емес, керісінше, қызыққа толы ізденіске айналады. Сіздің сана астыңыз бәрін сіңіруге көмектеседі, өйткені сіз сол "мүшелік билетін" алғыңыз келеді.
Екінші қадам: Өзіңіздің "ортадағы достарыңызды" табыңыз
Тек сериалдар көріп, подкаст тыңдаумен сіз "бақылаушы" болып қаласыз. Шынайы түрде араласу үшін, сізге "ортадағы адамдармен" нақты байланыс орнату қажет.
Ана тілінде сөйлейтіндермен дос болудың артықшылықтары айқын. Достардың жанында біз өзімізді ең еркін, ең сенімді сезінеміз және қателік жіберуден қорықпаймыз. Осындай жайлы жағдайда сіздің "психологиялық сүзгіңіз" барынша төмендеп, үйренген, имитациялаған шынайы сөздеріңіз табиғи түрде аузыңыздан ағып шығады.
Әрине, көптеген адамдар: "Мен өз елімде тұрамын, ана тілінде сөйлейтін достарды қайдан табамын?" – дейді. Бұл шынымен де үлкен мәселе. Бақытымызға орай, технология бұл алшақтықты жойып жатыр. Мысалы, Intent сияқты чат қолданбалары осы мәселені шешу үшін жасалған. Онда қуатты жасанды интеллект (ЖИ) аударма функциясы орнатылған, ол сізге әлемнің түкпір-түкпіріндегі ана тілінде сөйлейтіндермен еш кедергісіз алғашқы әңгімеңізді бастауға көмектеседі. Сіз енді сөз таба алмай қиналғаныңыз үшін ұялудан қорықпайсыз, өзіңізге ұқсас пікірлес тіл үйренуші серіктестер тауып, оларды шынайы достарыңызға айналдыра аласыз.
Бірнеше еркін әңгімелесе алатын шетелдік досыңыз болған кезде, сіздің тіл сезіміңіз бен өзіңізге деген сеніміңіз таңғажайып жылдамдықпен артатынын көресіз.
Үшінші қадам: Тілді ғана емес, "орта мәдениетін" де имитациялаңыз
Тіл сөздік қор мен айтылымнан әлдеқайда көп. Ол оқулықтарда ешқашан үйретілмейтін нәрселерді де қамтиды:
- Дене тілі: Олар сөйлеген кезде қандай ым-ишара қолданады?
- Бет әлпеті: Олар таңданғанда, қуанғанда немесе келемеждегенде қас-қабақтары мен ерін бұрыштары қалай өзгереді?
- Интонация және ырғақ: Олар әңгіме айтқанда, дауыс деңгейінің жоғары-төмендігі қандай болады?
Бұл "жасырын ережелер" – "орта мәдениетінің" мәні.
Келесі жолы өзіңізге ұнайтын фильмді немесе сериалды көргенде, мына жаттығуды байқап көріңіз: Өзіңізге ұнайтын кейіпкерді тауып, айна алдында оны "ойнап" көріңіз. Тек сөздерді қайталап қана қоймай, оның қимылын, дауыс ырғағын, ым-ишарасын және әрбір ең кішкентай бет әлпетін толықтай имитациялаңыз.
Бұл процесс "рөлдік ойын" сияқты, басында аздап күлкілі көрінуі мүмкін, бірақ жалғастыра берсеңіз, бұл тілдік емес сигналдар сіздің бір бөлігіңізге айналады. Денеңіз бен тіліңіз үйлесімді болған кезде, сіздің бүкіл болмысыңыздан "өз адамың" деген атмосфера таралады.
Қорытынды
Сондықтан, өзіңізді қиналған "шет тілін үйренуші" деп санауды тоқтатыңыз.
Бүгіннен бастап, өзіңізді жаңа ортаға енетін "болашақ мүше" ретінде қарастырыңыз. Сіздің мақсатыңыз енді "ағылшын тілін жақсы үйрену" емес, "ағылшын тілінде еркін сөйлей алатын қызықты адам болу".
Ауызекі тілдің еркін болуының кілті сөздік кітабыңызда емес, керісінше, жүрегіңізді ашып, байланыс орнатуға, араласуға деген ниетіңізде. Сіз кез келген акцентті имитациялай алатын қабілетке иесіз, енді сізге тек өзіңізге "кіру рұқсатын" беру қажет.