ቅልጥፍናን ከልክ በላይ አትከታተል፣ የውጪ ቋንቋን ስለመማር ያለህ ግንዛቤ ከመጀመሪያውኑ ስህተት ሊሆን ይችላል።

አንተስ እንዲህ ነህ ወይ?

ሶስት ሺህ ቃላትን በቃህ፣ ስልክህንም በመማሪያ አፕሊኬሽኖች ሞላህ፣ ነገር ግን የውጪ ጓደኛ ስታገኝ አሁንም ‘Hello, how are you?’ ከሚለው ውጪ ምንም አታውቅም? ሕይወትህን መጠራጠር ትጀምራለህ፡- ‘ቅልጥፍና’ ማለት በትክክል ምንድን ነው? ይህ የማይደረስበት ግብ፣ እንደ ትልቅ ተራራ፣ እስትንፋስህን ይቆርጥብሃል።

የውጪ ቋንቋን መማር ረጅም ፈተና እንደመውሰድ ሲሆን ‘ቅልጥፍና’ ደግሞ የሙሉ ውጤት ፈተና ወረቀት እንደሆነ ሁልጊዜ ይሰማናል። ግን ዛሬ ልንገርህ፡- ይህ አስተሳሰብ ከመሰረቱ ስህተት ነው።

ፈተናን እርሳው። ቋንቋን መማር፣ በእርግጥ ምግብ ማብሰል እንደመማር ነው።

ቋንቋን እንደ ምግብ ማብሰል ስትመለከተው፣ ሁሉም ነገር ግልጽ ይሆንልሃል።

አስብ፣ አንድ አዲስ ምግብ አብሳይ፣ አላማው ሚሼሊን ሼፍ መሆን ነው። የምግብ አዘገጃጀት መጽሐፎችን አጥብቆ ቢሸምትና በሺዎች የሚቆጠሩ የምግብ እቃዎች ስሞችንና ባህሪያትን በቃሉ ቢያውቅ፣ ጣፋጭ ምግቦችን ማብሰል ይችላል ወይ?

በእርግጥም አይችልም።

ከፍተኛ ጥራት ያላቸውን የምግብ እቃዎች (አንተ የሸመተሃቸውን ቃላት) እየተመለከተ፣ እንዴት ድስቱን ማንደድ እንዳለበት፣ እንዴት ማጣመር እንዳለበት ሳያውቅ፣ በመጨረሻም ማንም ሊውጠው የማይችል 'ጨለማ ምግብ' ሊያዘጋጅ ይችላል።

ይህ የውጪ ቋንቋ የመማርያ አሁን ያለንበት ሁኔታ አይደለምን? “ስንት የምግብ እቃዎችን በቃሉ አወቀን” በሚለው እንጠመዳለን እንጂ “ስንት ምርጥ ምግቦችን ማዘጋጀት እንችላለን” በሚለው አይደለም።

‘ቅልጥፍና’ የምታውቃቸውን ቃላት ብዛት አይደለም፤ ይልቁንስ በምታውቃቸው ቃላት “የተሟላ ምግብ” – ማለትም ውጤታማ የሆነ ግንኙነት መፍጠር መቻልህ ነው።

ስለ ‘ቅልጥፍና’ ያሉ ሦስት የተሳሳቱ አመለካከቶች፣ ልክ እንደ ሦስት የማይጠቅሙ የምግብ አዘገጃጀት መጽሐፍት

ቋንቋን ‘ምግብ ማብሰል’ በሚለው አስተሳሰብ ስትመለከተው፣ ለረጅም ጊዜ ያሰቃዩህ የነበሩ ብዙ ችግሮች ወዲያውኑ ግልጽ ይሆናሉ።

1. የተሳሳተ አመለካከት ፩፡ የቃላት ብዛት = ቅልጥፍና?

አንድ ጊዜ በንግግር ወቅት ብዙም የማይሠራበትን ቃል በመርሳቴ፣ ‘ቅልጥፍና የለህም’ ብሎ የፈረደብኝ ሰው ነበር።

ይህ ልክ እንደ አንድ የሲቹዋን ምግብ ባለሙያ የፈረንሳይ ቀንድ አውጣ (snail) እንዴት ማዘጋጀት እንዳለበት ስለማያውቅ ብቻ ጥሩ ምግብ አብሳይ አይደለም እንደማለት አስቂኝ ነው።

እውነተኛው የምግብ ባለሙያ የሚፈልገው በዓለም ላይ ያሉትን ሁሉንም የምግብ እቃዎች ማወቅ አይደለም፣ ይልቁንስ በእጁ ያሉትን የተለመዱ የምግብ እቃዎች በመጠቀም አስደናቂ ጣዕሞችን ማብሰል ነው። በተመሳሳይ፣ የቋንቋ ሊቅ መለያ ምልክቱ በመዝገበ-ቃላት ውስጥ ያለን እያንዳንዱን ቃል ማወቅ አይደለም፣ ይልቁንስ የያዛቸውን ቃላት በብልህነት በመጠቀም ሐሳቡን በግልጽና በነፃነት መግለጽ መቻል ነው።

2. የተሳሳተ አመለካከት ፪፡ ‘ቅልጥፍና’ ጥቁር እና ነጭ የመጨረሻ መስመር ነው?

የቋንቋ ደረጃ ሁለት ሁኔታዎች ብቻ እንዳሉት – ‘ቅልጥፍና’ እና ‘ቅልጥፍና የለሽ’ – ሁልጊዜ እናስባለን።

ይህ ምግብ አብሳዮችን ወደ ‘ምግብ አብሳይ አምላክ’ እና ‘የኩሽና አዲስ’ ብቻ እንደመከፋፈል ነው። ነገር ግን እውነታው ግን፣ ቲማቲም ኦምሌት (scrambled eggs with tomatoes) ብቻ መስራት የሚችል ሰው ምግብ አብሳይ ነው ይባላል ወይ? በእርግጥም ነው! የምሳውን ችግር አስቀድሞ ፈትቷል።

የቋንቋ ችሎታህም እንዲሁ ነው። ዛሬ በውጪ ቋንቋ አንድ ስኒ ቡና በተሳካ ሁኔታ ካዘዝክ፣ ‘ቡና የማዘዝ ቅልጥፍና’ አለህ። ነገ ከጓደኛህ ጋር ስለ አንድ ፊልም ማውራት ከቻልክ፣ ‘ስለ ፊልም የማውራት ቅልጥፍና’ አለህ።

‘ቅልጥፍና’ ሩቅ የመጨረሻ ግብ አይደለም፣ ይልቁንስ ተለዋዋጭና ዘወትር እየሰፋ የሚሄድ ክልል ነው። አላማህ “ሚሼሊን ሼፍ መሆን” ሳይሆን “ዛሬ የትኛውን ምግብ መማር እፈልጋለሁ?” መሆን አለበት።

3. የተሳሳተ አመለካከት ፫፡ የትውልድ ቋንቋ ተናጋሪዎች ‘ፍጹም ቅልጥፍና’ አላቸው?

በአካባቢህ ያሉ ጓደኞችህን ጠይቅ፣ በቻይንኛ ያሉትን ሁሉም ዘይቤዎች (idioms) ያውቃሉ? ‘擘画’፣ ‘肯綮’፣ ‘踔厉’ የሚሉትን ቃላት ትርጉም ያውቃሉ?

አብዛኛው ጊዜ አያውቁም።

በስታቲስቲክስ መሠረት፣ አንድ የአፍ መፍቻ ቋንቋ ተናጋሪ በሕይወቱ በሙሉ የሚቆጣጠረው የቃላት ብዛት፣ አብዛኛውን ጊዜ ከአፍ መፍቻ ቋንቋው ጠቅላላ የቃላት ብዛት ከ10-20% ብቻ ነው። አዎ፣ ስለ አፍ መፍቻ ቋንቋችን ‘ትልቅ ፈተና’ ቢኖር፣ ሁላችንም እንወድቅ ነበር።

የትውልድ ቋንቋ ተናጋሪዎች ‘ቅልጥፍና’ ያላቸው ሁሉንም ነገር ስለሚያውቁ አይደለም፣ ይልቁንስ በሚያውቋቸው የሕይወትና የሥራ ዘርፎች ቋንቋውን በቀላሉና በነፃነት ስለሚጠቀሙበት ነው። የራሳቸው ‘የምግብ መስክ’ ባለሙያዎች እንጂ ሁሉን ቻይ የምግብ አምላኮች አይደሉም።

ቅዠትን ማሳደድን አቁም፣ ትክክለኛውን ‘ማብሰል’ ጀምር።

ስለዚህ፣ ‘እንዴት ነው ቅልጥፍና ማግኘት የምችለው?’ ብለህ መጠየቅ አቁም።

ይልቁንም፣ ይበልጥ የተወሰነና ጠንካራ ጥያቄ መጠየቅ አለብህ፡- “ዛሬ በውጪ ቋንቋ ምን ማከናወን እፈልጋለሁ?”

አዲስ ከሚያውቁት የውጭ ጓደኛ ጋር ስለ የትውልድ ቦታዎ ማውራት ይፈልጋሉ? ወይስ ስለ አድናቂዎ (idol) የወጣ ጽሑፍ (report) መረዳት ይፈልጋሉ? ወይም ከደንበኛ ጋር አጭር ስብሰባ ማድረግ?

ያንን የማይደረስበትን የ‘ቅልጥፍና’ ተራራ፣ በእጅ ሊሠሩ ወደሚችሉ ትናንሽ ‘የምግብ አዘገጃጀት መጽሐፍት’ ፍርፍር አድርግ። እያንዳንዱን ስታጠናቅቅ፣ በራስ መተማመንህና ችሎታህ አንድ ደረጃ ይጨምራል።

የመማር ፍሬ ነገር ‘ግብዓት’ ሳይሆን ‘ፍጥረት’ ነው። ምርጡ የመማሪያ መንገድ በቀጥታ ወደ ‘ኩሽና’ ገብቶ መሥራት መጀመር ነው።

እርግጥ ነው፣ ብቻህን በኩሽና ውስጥ መሞከር ትንሽ ብቸኛና አቅመቢስ ሊሆን ይችላል፣ በተለይ ተስማሚ ‘የምግብ እቃዎች’ (ቃላት) ማግኘት ሳትችል ወይም ‘የማብሰያ ደረጃዎችን’ (ሰዋስው) ሳታውቅ።

በዚህ ጊዜ፣ ጥሩ መሳሪያ ልክ እንደ ሁልጊዜ ዝግጁ ረዳት ሼፍ ነው። ለምሳሌ፣ Intent የተባለው የውይይት መተግበሪያ፣ አብሮ የተሰራው የኤአይ ትርጉም ተግባር፣ ልክ እንደ ‘ብልህ የምግብ አዘገጃጀት መጽሐፍህ’ ነው። ስትተናኮል፣ ወዲያውኑ በጣም ትክክለኛውን የአገላለጽ መንገድ እንድታገኝ ይረዳሃል፣ ከዓለም ዙሪያ ካሉ ጓደኞችህ ጋር እንከን የለሽ ግንኙነት እንድትፈጥር ያስችልሃል። እውነተኛ ኩሽናን ይፈጥርልሃል፣ በተግባር በድፍረት እያንዳንዱን ውይይትህን ‘እንድታበስል’ ያስችልሃል።

እውነተኛው ዕድገት የሚመጣው ከእያንዳንዱ እውነተኛ ግንኙነት፣ ከእያንዳንዱ የተሳካ ‘ምግብ ማቅረብ’ ነው።

ከዛሬ ጀምሮ፣ ‘ቅልጥፍና’ የሚለውን ባዶ ቃል እርሳው።

ዛሬ ልትሠራው በምትፈልገው ‘ምግብ’ ላይ አተኩር፣ ቋንቋን ተጠቅመህ ግንኙነት የመፍጠርን ደስታ ተደሰት። የተራራውን ጫፍ ገጽታ ማሳደድ ስታቆም፣ በገጽታው ውስጥ ራስህ እየሄድክ እንዳለህ ታገኛለህ።