Шет тілін “оқуды” доғарыңыз, онымен дос болыңыз
Көбіміздің басымыздан мұндай жағдай өткен:
Мектепте он жыл бойы ағылшын тілін оқыдық, сансыз сөз жаттадық, грамматиканы мұқият үйрендік, нәтижесінде шетелдік таныс кездессе, көп ойланып, ең соңында бір-ақ сөз: “Hello, how are you?” Шет тілін үйрену неге сонша қиын, соншалықты пайдасыз?
Мүмкін мәселе мынада: біз басынан бастап дұрыс бағытты таңдамадық.
Біз тілді әрқашан бір “пән” ретінде зерттейміз, бірақ шын мәнінде, ол бізбен танысып, дос болуды күтіп тұрған “тірі адамға” ұқсайды.
Ойланып көріңізші, сіз қалай дос табасыз?
Сіз бірден оның “грамматикалық құрылымын” зерттемейсіз немесе одан жеке өмірбаянын жаттауды талап етпейсіз. Сіз онымен әңгімелесесіз, оның қандай музыка ұнататынын тыңдайсыз, қандай сериалдарды жақсы көретінін көресіз, бір-біріңізбен әзіл-қалжыңдармен және оқиғалармен бөлісесіз. Сіз сол “адамды” шынымен ұнатқандықтан ғана онымен бірге уақыт өткізуге дайынсыз.
Тіл үйрену де дәл солай болуы керек.
“Тілге шорқақтан” тіл маманына айналудың құпиясы
Менің бір досым бар, ол “дос болу” әдісін қолданып, мойындалған “тілге шорқақтан” бірнеше шет тілін еркін меңгерген шеберге айналды.
Оқу кезінде ол ағылшын, француз, испан тілдерінің ешқайсысын дұрыс білмеді. Әсіресе испан тілі, ана тілі португал тіліне сонша ұқсас болса да, ол емтиханнан құлап қалды. Жаттауды жек көрді, сабақта әрдайым ойы басқа жақта болды, миында сабақтан кейін футбол ойнау ғана тұрды.
Дәстүрлі сабақтар қызықсыз кездесу сияқты болды, оған қызықсыз “пәнді” күштеп үйреткенде, ол әрине қашып кеткісі келді.
Бірақ таңғаларлығы, ол тілдерді әрдайым жақсы көрді. Ол көрші испандықтардың әңгімесін түсінгісі келді, сондай-ақ француз мәдениетін аңсады. Нағыз өзгеріс осы тілдермен “дос болудың” себебін тапқаннан кейін болды.
Жыл сайын жазда оның теңіз жағасындағы жазғы үйі әрдайым қызықты болды, туыстары мен достары әртүрлі тілде сөйлесетін. Барлығы француз тілінде сол жылдардағы танымал әндерді, фильмдердегі классикалық әзілдерді айтқанда, ол өзін әрдайым сырт қалғандай сезінді, бір ауыз сөз айта алмады.
Оларға “араласқысы келетін” сезім, сіз өте керемет достар ортасына қосылғыңыз келгендей, сол себепті сіз олардың қызығушылықтарын еріксіз зерттей бастадыңыз. Ол француз әндерін тыңдауға, британдық сериалдарды көруге белсенді түрде кірісті, себебі ол отбасы мен достарымен ортақ тақырыптарды көбірек тапқысы келді.
Көрдіңіз бе, оны оқуға итермелеген нәрсе емтихан бағасы емес, керісінше “байланыс сезімі” – ұнатқан адамдармен, ұнатқан мәдениетпен бірігуге деген құштарлық.
Қазір ол француздың ескі әнін ыңылдап айтып, достарын күлдіргенде, бұл жетістік сезімі кез келген емтихан бағасынан артық.
Бір тілмен қалай “дос болуға болады”?
Осыны түсінгенде, әдіс өте қарапайым болып шықты. Менің бұл досым үш негізгі қадамды қорытындылады, бұл жаңа достар табудың үш кезеңі сияқты:
Бірінші қадам: “Ортақ тақырып” табыңыз, “пайдакүнемдік мақсат” емес
Көптеген адамдар тіл үйренгенде, алдымен сұрайды: “Қай тіл ең пайдалы? Ең көп ақша табады?”
Бұл дос табам дегенде тек оның отбасылық жағдайына қарайтын адам сияқты, мұндай қарым-қатынас алысқа бармайды.
Нағыз ынта-жігер сіздің жүрегіңізден шыққан сүйіспеншіліктен туындайды. Сіз жапон анимесін көруді ерекше ұнатасыз ба? Онда жапон тілін үйреніңіз. Сіз корей K-pop-ынан шыға алмайсың ба? Онда корей тілін үйреніңіз. Сіз француз фильмдерінің атмосферасы ерекше деп ойлайсыз ба? Онда француз тілін үйреніңіз.
Өзіңіз сүйетін мәдениетке шынымен кіріскенде, сіз “бүгін қанша сағат оқыдым” деп есептемейсіз. Сіз сериал көріп, ән тыңдағандай, табиғи түрде оған батып, бұл процестен ләззат аласыз. Бұл ең қуатты, ең тұрақты оқу қозғалтқышы.
Екінші қадам: “Күнделікті қарым-қатынас” орнатыңыз, “әдейі кездесу” емес
Дос табудың құндылығы күнделікті қасында болуда, үзік-үзік “ресми кездесу” емес.
Өзіңізді күнде бір сағат бойы жалықтыратын оқулықтармен күштеп отыруды тоқтатыңыз. Тіл үйренуді күнделікті әдетіңізге айналдырыңыз, оны өміріңіздің бір бөлігі етіңіз.
Менің досымның әдісі:
- Ерте тұрғанда: Тіс жуып, кофе қайнатып жатып, 30 минут француз аудиосын тыңдайды, дауыстап қайталайды. Бұл қарапайым үй жұмыстары миды шаршатпайды, бұл “құлақты жаттықтырудың” алтын уақыты.
- Жүргенде: Ол күнде он мыңнан астам қадам жасайды, бұл уақытты француз подкастарын тыңдауға жұмсайды. Әрі денесін жаттықтырады, әрі тыңдау дағдысын дамытады.
Мұндай “жол-жөнекей” оқу тәсілі тұрақтылықты сақтау қиындығын айтарлықтай азайтты. Себебі сіз міндетті “қосып” жатқан жоқсыз, керісінше, бұрыннан жұмсалатын уақытты “тиімді пайдаланып” жатырсыз.
Үшінші қадам: Батыл “сөйлеуге кірісіңіз”, “перфекционизм” емес
Жаңа доспен қарым-қатынас жасағанда, ең қорқыныштысы – қате айтып қаламын ба деп үнемі үнсіз қалу.
Тілдің мәні – қарым-қатынас, жатқа айту байқауы емес. Ешкім сіздің кішкене грамматикалық қатеңіз үшін мазақ етпейді. Керісінше, сіздің талпынысыңыз бен батылдығыңыз сізге құрмет пен достық әкеледі.
Сонымен, батыл сөйлеңіз. Тіпті көшеде өзіңізбен-өзіңіз сөйлеп қайталап оқысаңыз да, менің досым сияқты (тіпті қыз досының достары оны ақыл-есі дұрыс емес деп ойлаған). Құлаққап киіңіз, басқалар сізді телефонмен сөйлесіп жатыр деп ойлайды, бұл сізге бастапқы қорқынышты жеңуге көмектеседі.
Қайталау және еліктеу – тілді “ішкі жан дүниеңізге” сіңірудің ең жылдам жолы. Сіздің аузыңыз бұлшықет жадын қалыптастырады, сіздің миыңыз жаңа айтылымдар мен ырғақтарға үйренеді.
Сонымен, басыңызды ауыртатын грамматикалық ережелер мен сөздіктерді ұмытыңыз.
Тіл үйренудің ең жақсы әдісі – оны “оқу” деп есептемеу.
Жүрегіңізді жаулайтын мәдениетті табыңыз, оны күнделікті өміріңізге енгізіңіз, содан кейін батыл сөйлеп, шынайы байланыс орнатыңыз.
Сіз осы тілге деген сүйіспеншілігіңізді әлемдегі көптеген адамдармен достыққа айналдыруға дайын болғанда, сонда Intent сияқты құралдар сізге алғашқы қадам жасауға көмектеседі. Бұл – жасанды интеллект аудармасы енгізілген чат қолданбасы, ол сізге сөздік қорыңыз аз болса да, бірінші күннен бастап әлемдегі ана тілінде сөйлейтіндермен еркін сөйлесуге мүмкіндік береді. Бұл сіз жаңа досыңызбен алғаш рет сөйлескенде жаныңызда сізді түсінетін аудармашы отырғандай.
Енді өзіңізге сұрақ қойыңыз: Сіз қай тілмен дос болғыңыз келеді?